Σταυρόλεξο – ο πρόγονος του Scrabble – πώς δημιουργήθηκε; Ποια είναι η ιστορία του;

Η προϊστορία του Scrabble. Από πού προήλθε ο σχηματισμός λέξεων στο Scrabble; Το Scrabble και η ιστορία του σταυρόλεξου.

Παρατηρώντας τη δημοφιλία του Scrabble σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι δύσκολο να ξεχάσουμε την πραγματική του προέλευση. Φυσικά και αυτή είναι το σταυρόλεξο. Ένα λεκτικό παιχνίδι γνώσεων στο οποίο στόχος είναι η εισαγωγή λέξεων που μαντεύουμε στα σωστά σημεία.

Ο καθορισμός της έννοιας του σταυρόλεξου αυτή τι στιγμή δεν έχει ιδιαίτερη ουσία. Όλοι μας ξέρουμε εξάλλου, τι είναι το σταυρόλεξο. Όπως ακριβώς γνωρίζουμε τι είναι και το Scrabble. Αλλά δεν ήταν πάντα έτσι. Ποια είναι η προέλευση του δημοφιλούς σταυρόλεξου και ταυτόχρονα του Scrabble; Ας εξετάσουμε την ιστορία του.

Το Scrabble πριν από αιώνες

Παρατηρώντας τη γένεση σχηματισμού λέξεων, μπορούμε να φτάσουμε στην καμπή του 18ου και 19ου αιώνα. Οι πρώτοι αυτού του τύπου σχηματισμοί εμφανίστηκαν γύρω στο 1795. Ήταν ωστόσο πολύ απλοί και βασίζονταν μόνο στον σχηματισμό λέξεων κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζονται ταυτόχρονα κάθετα και οριζόντια.

Η γένεση της ίδιας της λέξης «σταυρόλεξο» καταγράφεται το 1862. Εμφανίστηκε στο αμερικανικό μηνιαίο περιοδικό για νέους «Our Young Folks». Η μορφή της λέξης ήταν ωστόσο λίγο διαφορετική από τη σύγχρονη (αγγ. «Word-cross» όχι όπως τη σημερινή «crossword»)

Ιστορικά λοιπόν, η παρουσία ήταν περιορισμένη συχνά στα βιβλία ή στα περιοδικά για παιδιά. Αυτό δεν είχε επίσης καμία σχέση με την πολυπλοκότητα του Scrabble.

20ος αιώνας – η πραγματική αρχή

Το σταυρόλεξο, με τη μορφή όπως το γνωρίζουμε σήμερα, δημιουργήθηκε για πρώτη φορά το έτος 1913. Εμφανίστηκε σε μία εφημερίδα της Νέας Υόρκης «New York World» ως έργο του δημιουργού Arthur Wynne. Αυτός ο Άγγλος δημοσιογράφος θεωρείται επομένως ως ο πραγματικός εφευρέτης του σταυρόλεξου.

Η εφημερίδα αυτή επίσης είναι υπεύθυνη για την τελική εδραίωση του αγγλικού όρου «crossword» (από τον οποίο προέκυψε και ο ελληνικός όρος «σταυρόλεξο»). Η προηγούμενη αποδεκτή σειρά των λέξεων άλλαξε για τις ανάγκες δημοσίευσης των γραφικών της.

Από το σταυρόλεξο στο Scrabble

Μέσα στα επόμενα χρόνια τα σταυρόλεξα άρχισαν να δημοσιεύονται τακτικά σε μία σειρά από περιοδικά. Μέχρι τη δεκαετία του 1920 είχαν αρχίσει να αποτελούν ένα ιδιαίτερο φαινόμενο, για το οποίο σχολίαζαν και συζητούσαν πρόθυμα οι αναγνώστες των εφημερίδων. Άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα βιβλία αφιερωμένα εξ ολοκλήρου στα σταυρόλεξα.

Ο αγγλικός όρος «crossword» εμφανίστηκε στο λεξικό της Οξφόρδης το 1933. Ήταν μόλις δυο χρόνια μετά την εφεύρεση του Scrabble από τον αρχιτέκτονα από τη Νέα Υόρκη Mosher Butts. Το ονόμασε τότε «criss-cross» – έχοντας ως έμπνευση και στην ονομασία το σταυρόλεξο.

Scrabble χωρίς το σταυρόλεξο; Αδύνατον

Δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε το γεγονός ότι η προέλευση του Scrabble είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το σταυρόλεξο. Συναρπαστικό αποτελεί επίσης το γεγονός ότι αμέσως μετά την εδραίωση του σταυρόλεξου δημιουργήθηκε αυτό το δημοφιλές επιτραπέζιο παιχνίδι. Αυτό φαίνεται και στην έμφυτη δυνατότητά του να συναρπάζει το κοινό και να τους κάνει να σχεδιάζουν τους δικούς τους σχηματισμούς λέξεων.

Σήμερα, τόσο τα σταυρόλεξα όσο και το Σκραμπλ παραμένουν ένα από τα πιο δημοφιλή και ταυτόχρονα πιο απλά παιχνίδια λέξεων. Κοιτάζοντας στο παρελθόν, δεν είναι δύσκολο ωστόσο να καταλάβουμε ότι η ιστορία τους δεν είναι τόσο παλιά όσο φαίνεται. Ένα είναι όμως σίγουρο – θα παραμείνουν μαζί μας για πολύ καιρό ακόμη.